Μερκούρη, Μελίνα

(Αθήνα 1924 – Νέα Υόρκη 1994). Ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου και πολιτικός. Ήταν εγγονή του δημάρχου Αθηναίων, Σπύρου Μ. και κόρη του πολιτικού Σταμάτη Μ. Αποφοίτησε από τη δραματική Σχολή του Eθνικού Θεάτρου και πρωτοεμφανίστηκε στην ελληνική σκηνή το 1944, αμέσως μετά την απελευθέρωση. Πρωταγωνίστησε σε διάφορα θέατρα στην Ελλάδα (Θέατρο Kουν), στο Παρίσι και στις ΗΠΑ, ερμηνεύοντας με έντονη εκφραστικότητα βασικούς ρόλους του ελληνικού και του διεθνούς δραματολογίου. Ασχολήθηκε επίσης και με τον κινηματογράφο, όπου πρωτοεμφανίστηκε το 1955 στην ιστορική ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη Στέλλα και σηματοδότησε την απαρχή μιας σημαντικής καριέρας με διεθνείς διακρίσεις. Η Μ. τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο ηθοποιίας στο διεθνές κινηματογραφικό φεστιβάλ των Κανών του 1960, για την ερμηνεία της στην ταινία του Αμερικανού σκηνοθέτη Ζιλ Ντασέν Ποτέ την Κυριακή, ο οποίος και υπήρξε σύζυγός της. Η Μ. βρισκόταν στο εξωτερικό κατά την περίοδο της στρατιωτικής δικτατορίας, αλλά επέδειξε από εκεί έντονη δραστηριότητα εναντίον του καθεστώτος των συνταγματαρχών. Οργάνωσε εκδηλώσεις διεθνούς κατακραυγής και ταξίδεψε σε δεκάδες χώρες για να κερδίσει τη διεθνή συμπαράσταση στον αντιδικτατορικό αγώνα. Μάλιστα, της αφαιρέθηκε η ελληνική ιθαγένεια και της απαγορεύθηκε η είσοδος στην Ελλάδα καθ’ όλη τη διάρκεια της δικτατορίας. Μετά την κατάρρευση του καθεστώτος επέστρεψε στην Ελλάδα και, παράλληλα με την καλλιτεχνική της δραστηριότητα, ασχολήθηκε και με την πολιτική. Εξελέγη βουλευτής Πειραιά με το κόμμα του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και βουλευτής Επικρατείας στις εκλογές του 1977. Μετά τον σχηματισμό της κυβέρνησης Α. Παπανδρέου το 1981, ανέλαβε το υπουργείο Πολιτισμού και Επιστημών και παρέμεινε εκεί μέχρι την ήττα του ΠΑ.ΣΟ.Κ. στις εκλογές του 1989. Χρησιμοποίησε τη διεθνή ακτινοβολία της για την επιστροφή των Ελγινείων μαρμάρων, τη δημιουργία του Mουσείου Aκροπόλεως, την ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων της Aθήνας κ.ά. Το 1993 ανέλαβε και πάλι το υπουργείο Πολιτισμού, αλλά δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει τους στόχους της, καθώς πέθανε στις 6 Μαρτίου του επόμενου έτους στη Ν. Υόρκη ύστερα από μακρά και επίπονη ασθένεια. Ο θάνατος της προκάλεσε διεθνή συγκίνηση και στην κηδεία της στην Αθήνα συμμετείχαν χιλιάδες λαού. Η M. πρωταγωνίστησε σε δεκάδες θεατρικά έργα, ανάμεσα τους Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα, Άνθρωπος και Υπεράνθρωπος, Λεωφορείο ο Πόθος, Γλυκό πουλί της νιότης, Όπερα της πεντάρας, Μήδεια, Αγαμέμνων-Χοηφόρες-Ευμενίδες κ.ά. Άλλες ταινίες στις οποίες πρωταγωνίστησε: Ο Χριστός ξανασταυρώνεται (1957), Φαίδρα (1962), Τοπ Καπί (1964), Κραυγή γυναικών κ.ά. Η ηθοποιός και πολιτικός Μελίνα Μερκούρη. Η Μελίνα Μερκούρη στην περίφημη ταινία «Ποτέ την Κυριακή» (1960). Η αφίσα της ταινίας «Στέλλα» του Μιχάλη Κακογιάννη, με πρωταγωνιστές τη Μελίνα Μερκούρη και τον Γιώργο Φούντα (φωτ. από την έκδ. «100+1 χρόνια Ελλάδα»).